 |
sprookjes geloven? In Hessen wordt het me makkelijk gemaakt. De sprookjesroute
is een van de meest populaire en oudste vakantieroutes in Duitsland. Maar ‘Documenta’
stad Kassel, de hoofdstad van deze route, biedt veel meer dan sprookjes alleen,
net als Hessen: vakwerkhuisjes, burchten en kastelen, zelfs overblijfselen van
het ijzeren gordijn en om in de sprookjessfeer te blijven: meren als zeeën zo
groot. Ook fietsen en kanovaren en zelfs skiën behoren tot de mogelijkheden.
Hessen is groen en af en toe lijkt het alsof de tijd er bleef stilstaan.
 |
|
Roodkapje, een van de hits van Grimm’s.
|
‘Dat is om je beter te kunnen opeten,’
sprak de wolf terwijl hij zich op het kleine meisje stortte. De woorden van de
gebroeders Grimm (1785-86) staan in mijn hersenen gegrift. Roodkapje is
slechts een van de vele sprookjes die door de broers werd opgetekend. 30 Jaar
van hun leven spendeerden ze in Kassel, de hoofdstad van de sprookjesroute die intussen
al 37 jaar bestaat. Ze is 600 km lang en loopt van Hanau (geboorteplaats van de
Grimms) naar Bremen, waar het verhaal van de Bremer Stadsmuzikanten zich
afspeelt. De route verbindt het huis van de Grimm’s
met sprookjeslandschappen en kastelen, bergen en bossen, ommuurde burchten en
dorpen met vakwerkhuisjes: natuurlijke decors, waar ik personnages uit de
vertellingen letterlijk ontmoet. Het is erg Duits, maar leuk voor iedereen die
nog in sprookjes gelooft. En wie doet dat niet?
 |
|
Sababurg, het kasteel waar Doornroosje werd wakker gekust.
|
Herkenbare decors. In elk landschap herken ik de verhalen
uit mijn prille jeugd. De Sababurg (15de eeuw) staat bekend als het
kasteel waarin doornroosje werd wakker gekust door haar prins op het witte
paard. Het is een indrukwekkende burcht in het hart van het Reinhardswald
tussen Kassel en Göttingen in het Weserbergland, waar een groot deel van de sprookjeswereld
van de gebroeders Grimm zich afspeelt. Ik rijd er door bossen waarin roodkapje
zonder twijfel de boze wolf tegenkwam. Aan de Hohe Meissner zit ik middenin de
wereld van vrouw Holle en in Hamelen komt met een beetje verbeelding het verhaal
van de rattenvanger tot leven. De sprookjes zitten nog allemaal vers in mijn
geheugen, ik ben ermee groot gebracht. Ik niet alleen. Het sprookjesboek van
Grimm werd in 160 talen vertaald. Wereldwijd verschenen er 26 miljoen bundels.
Alleen de bijbel deed het beter.
 |
|
Een figurant leest voor uit Niester Riese.
|
In een enorm wandelgebied middenin het
Kaufunger Wald, nabij het dorp Nieste maak ik een tocht met de Nieste wandelclub.
Nadat ik allerlei handige trucs krijg aangeleerd om me zo min mogelijk te
vermoeien tijdens het trekken, kom ik midden in het bos een paar
sprookjesfiguren tegen die me meetronen naar een restaurant, een hut op de
Königs-Alm, waar een van de figuren me het sprookje van de ‘Niester Riese’
voorleest in vol ornaat en met hulp van de nodige figuratie. Een taak die erg
au serieux wordt genomen door de plaatselijke toneelgroep. We spoelen het samen
door met de nodige aperitiefjes en een copieuze maaltijd waarbij de
sprookjesfiguren beetje bij beetje hun pruiken, valse buiken en andere
vermommingen afleggen. Wanneer ik de nevel zie opstijgen uit de bergen zegt de
gids me: ‘de vossen maken koffie’. Waar dat gezegde vandaan komt weet hij niet?
Nochtans is het simpel, net als al de sprookjes van Grimm: uit de mond van het
volk.
 |
|
Wilhelm en Jacob Grimm – Grimm Museum Kassel.
|
gebroeders Grimm. Na een verblijf van 30 jaar in Kassel,
kan een museum over de Grimm broers er niet ontbreken. Jacob schreef in 1860
dat ze zich hier het gelukkigst hebben gevoeld. Het museum gaat niet alleen
over sprookjes. Wilhelm, maar vooral Jacob heeft veel bijgedragen tot de
ontwikkeling van de Duitse taal. Hij wordt beschouwd als een van de
belangrijkste grondleggers van het Germanisme en ook dat aspect komt ruim aan
bod. Het is een modern museum met visuele attracties en aan de ingang de twee
gekende gebeeldhouwde bustes van de broers.
 |
|
Grimm taart in Nenninger Café Kassel.
|
En al kwamen de sprookjes niet uit
hun eigen brein, zij schreven voor het eerst al de bestaande volksvertellingen
en sagen neer, deden dat hun hele leven lang en schaafden al die verhalen ook
constant bij. In het museum zie ik boeken vol geschrapte passages en aantekeningen
en word ik echt ondergedompeld in hun befaamde boek dat
oorspronkelijk:‘Kinder-en huissprookjes’ heette. Helemaal in stijl sluit ik de dag af met
een stuk Grimm taart en een koffie in café Nenninger recht tegenover een van
de belangrijkste gebouwen in Kassel, het Fridericianum.
 |
|
Fridercianum in Kassel.
|
groots kunstfeest. ‘Kunst moet naar de mensen gaan,’met die
slogan organiseerde wijlen Jan Hoet in 1992 de 9de Documenta in
Kassel, een van de belangrijkste hedendaagse kunstevenementen dat sinds 1955
elke 5 jaar plaats vindt. Het was Hoet die voor het eerst merchandising
gebruikte, je kon o.a. op sigarettenpakjes lezen:”Kunst brengt geen klaar
antwoord, enkel vragen”. Oorspronkelijk ging Documenta door in de ruïnes
van het Fridericianum museum, maar onze Jan Hoet heeft het zijn eigen ruimte
gegeven in het centrum van de stad: de Documenta Hallen.
 |
|
Man walking to the sky van Jonathan Borofsky.
|
Volgend jaar vindt de
14de Documenta er plaats van 10/6 tot 17/9. In 2012 tijdens de
vorige editie werd meteen ook de 200ste verjaardag van de eerste
publicatie van de sprookjes van Grimm gevierd. Kassel stond toen in het
middelpunt van de belangstelling. ‘Man walking to the sky’, is een opvallend
kunstwerk, dat de stad aankocht tijdens Jan Hoet’s supervisie. Alles straalt
Documenta uit in Kassel: je hebt de bomen van Joseph Buys, de vertikale
aardkilometer van Walter De Maria waar alleen een gouden stip van zichtbaar is,
een stip die veel kritiek heeft veroorzaakt, of een groepje vreemdelingen die
balanceren op de rand van het dak van het Fridericianum (1769-1779), het oudste
museum in het Europese continent, op ‘Friedrichsplatz,’ een van de grootste
pleinen van Duitsland.
 |
|
Bergpark Wilhelmshöhe, het grootste bergpark van Europa.
|
meer dan Documenta. Maar het gaat natuurlijk niet alleen over
Documenta en sprookjes in Kassel. Het is de grootste stad in het Hessische
Bergland en liggend aan de Fulda, is Kassel ook het kloppende hart van de
deelstaat Hessen. Een oud centrum ontbreekt, omdat het
tijdens WO II werd plat gegooid door de geallieerden. Toch zijn er nog
interessante en indrukwekkende gebouwen die haarfijn werden gerestaureerd. Een
paar van hen liggen in het oosten van de stad in en rond het grootste bergpark
in Europa: Bergpark Wilhelmshöhe (300 hectare), aan het Habichts woud.
 |
|
Hercules, het 8,5 m hoge symbool van Kassel.
|
Helemaal
bovenaan staat Hercules (8,5meter), het symbool van Kassel. Volgens mijn
vrouwelijke gids, heeft hij het meest sexy kontje van de hele stad. Jammer dat
hij net in de steigers staat, maar hij is dan ook al 315 jaar oud. Niet alleen
heb ik daar een waanzinnig mooi zicht op zijn gespierde achterwerk, op Kassel
en omgeving, maar beginnen daar ook de waterkunsten, een spektakel van
neerstortende watervallen.Van Hercules stromen ze 180 meter naar beneden tot
aan het meer voor het prachtige klassisistische Wilhelmshöhe slot, waar het
water 52 meter omhoog gestuwd wordt in een indrukwekkende fontein, met de
nodige lichteffecten.
 |
|
Orangerie van het kasteel Wilhelmshöhe in het Berpark.
|
Het kasteel van Wilhelmshöhe werd gebouwd
eind 18de eeuw door Wilhelm IX. Vandaag is het een wereldbefaamde galerij,
waar ik een uitstekende rondleiding krijg, gegeven door een kunsthistorica die
de Vlaamse en Nederlandse meesters, die er uitgebreid aan bod komen, op een al
even meesterlijke manier tot leven brengt. Vooral de Rembrandt collectie is
indrukwekkend. Landgraaf Karl bouwde de Orangerie in
1701 als zomerresidentie. Sinds’92 is het een planetarium.Vanuit de Orangerie
kijk ik uit op Karlsaue, een symmetrisch barokpark dat hij liet aanleggen, dat
bijna zo groot is als Monaco en zich uitstrekt van de Orangerie tot aan de
oevers van de Fulda. Ik bewonder er de ruïnes van Löwenburg, een soort replica
van een middeleeuwse ridderburcht. Kassel is omringd door groen, een decorum
dat los staat van Documenta en de moeite waard is om te zien.
 |
|
Klaus Schaller in het Grensmuseum Schifflersgrund.
|
Kassel rijd ik even op de Deutsche Fachwerk Strasse, een vakantieroute die je
langs de mooiste vakwerkstadjes leidt. Een van de origineelste voorbeelden is
Fritzlar. Hessen is groen, ik rijd door kilometers bos, glooiende
graslandschappen, voorbij groene heuvels, immense meren, velden en burchten
zoals Ludwigstein, Hanstein en Rothestein… De grens met het vroegere Oost-Duitsland
is vlakbij. De gids vertelt hoe de Amerikanen en Russen de streek verdeelden
waardoor dorpen uit Thuringen bij Hessen terecht kwamen en andersom. Het
ijzeren gordijn kwam er in’45: 1561 km prikkeldraad, in ’61 kwam daar nog 134
km muur bij. Op de wodka-whisky grens, die zo genoemd werd omdat tijdens de
onderhandelingen de Russen wodka en de Amerikanen whisky meebrachten, is er nog
een stuk ijzeren gordijn bewaard aan het Grensmuseum Schifflersgrund. ‘Op een uur tijd
woonden we plots in een ander land en waren we afgesneden van onze familie een
paar dorpen verder,’ vertelt Klaus Schaller die op 7km van de sperzone woonde
in het Oost-Duitse gedeelte.
 |
|
Grensmuseum Schifflersgrund.
|
De Russen deden alles grondig. Naast het ijzeren gordijn lag een zone
van 200 meter waar niemand toegelaten werd en dan nog een sperzone
van 5 km aan Oost-Duitse kant die volledig werd ontruimd. ‘Er zijn mensen die
nooit meer aan de andere kant zijn geraakt,’ vertelt Klaus.‘Iedereen die
probeerde te ontvluchten werd in de rug geschoten, zelfs kinderen.’ Hij spuwt
het eruit. Al heb ik dat verhaal al zoveel keer gehoord, uit de mond van deze
Oost-Duitser die de haat voor de verantwoordelijken van al dit onrecht niet
onder stoelen of banken steekt, klinkt het bijzonder reëel. ‘We zijn
2 keer bevrijd, één keer van het fascisme en één keer van haven en goed door de
Russen die alles meenamen op hun strooptochten,’ voegt hij er cynisch aan toe. Hij
laat me een
stuk van het ijzeren gordijn
zien, 200 meter ervoor is het een echte pusta.’Ze spoten met chemische stoffen
alles kapot. Elke dag werd het zand perfect geharkt zodat
voetsporen meteen opvielen.‘Het was volledig waterdicht want er liepen ook
honden rond die iedereen aanvielen.
Ze deden steeds hetzelfde traject, zodat ze zich dieper en dieper de grond
in liepen, op het einde zag je enkel nog hun oren.’ Even waan ik me
terug op de sprookjesroute, maar hij blijft serieus. Als ik zeg dat
hij een boek zou moeten schrijven, begeesterd als hij is, haalt hij zijn
schouders op.
 |
|
Bad Sooden.
|
Het witte goud. Zoutbronnen
maakte Bad Sooden beroemd. De mensen die er woonden wisten al snel dat zout
belangrijk was o.a. om voedsel te bewaren. De enorme pannen waarin het water
gekookt werd en waar na verdamping het zout in overbleef waren in handen van
een paar welgestelden in de 16de eeuw. Gewone burgers moesten zwaar
onderhandelen en betaalden veel geld, want zout werd aanzien als wit goud. Al
snel kwam dezelfde gepriviligeerde klasse erachter dat baden in zout bronwater
goed was voor huid en beenderen en ontstonden de eerste kuuroorden. 100
jaar geleden kostte een bad hier 75 cent, een handelaar verdiende ongeveer 1,5
euro per week. Baden was dus enkel voor de elite.
 |
|
Het gradierwerk (zoutmuur) van Bad Sooden-Allendorf.
|
Boven
de bron die 300 meter diep is staat een grote toren, niet ver van het
gradierwerk (zoutmuur uit 1631), een immense muur gemaakt van bushplant uit
Polen, waar het zout blijft aanplakken en het water constant overheen loopt. De
12 meter lange muur met doornen is niet alleen indrukwekkend, hij heeft zelfs
iets artistieks. Maar het belangrijkste is het gezondheidsaspect. Een half
uurtje damp inademen zou volgens mijn gids vooral mijn longen een ‘boost’
geven. In Allendorf aan de overkant van de rivier, het oude centrum van het
gefuseerde stadje, staat nog een oude zoutweegschaal op het dorpsplein. Erg
stemmig is ook de Steinbornplatz, volgens de gids de meest romantische plek in
de stad. Veel heeft te maken met een prachtige 500 jarige lindeboom, waaronder
menig kopeltje verliefd in mekaars ogen kijkt. In dit
dorp zit ik weer helemaal in de sfeer van volksverhalen en legendes. Elk jaar
wordt er een sprookjesweek georganiseerd. Dit jaar is het thema: Hans en
Grietje. En‘s
avonds tijdens een lekker diner in het stijlvolle Kurpark hotel komt Frau Holle
me in hoogst eigen persoon haar sprookje vertellen in aanwezigheid van haar
twee dochters en het onvermijdelijke kussen.
 |
|
Korfmakersmuseum in Beiseförth.
|
eerst een eindje kanoën over de Werra, neem ik de fiets. Een must in Hessen,
waar de fietsroutes oneindig zijn. Ik
maak een stop aan het Haydau klooster met een mooie 17de eeuwse barokke tuin. Om de
rivier over te steken moeten we de zeilbrug nemen, een verwarrende naam voor
wat eigenlijk een fietslift is over het water. En ik
breng een bezoekje aan het kleinste museum van Hessen: het korfmakersmuseum in
Beiseförth. Het is inderdaad een ruimte van slechts 2 op 3,5 m met een
piepklein verdiepje erbovenop. Doordat
landbouw er erg beperkt was en de Beise rivier door het dorp liep met aan de
oevers massa’s riet, begonnen de bewoners manden te vlechten in de 19de eeuw.
Er waren toen 80 korfmeesters, nu is er nog welgeteld een.
 |
|
Zeilbrug of fietslift over de Werra, Hessen.
|
de skilift op de plek waar zowat alle wereldkampioenen van de schans naar
beneden zijn geskied en de meest gekuste balk van Noord-Hessen hangt, krijg ik
een lichte opwelling van hoogtevrees. Want deze springschans in Willingen is
buiten enkele vliegschansen de hoogste ter wereld. De afgrond voor mij bedraagt
156 m. ‘Dat is de hoogte van de Dom in Keulen,’ vertelt Jens de gids er
lakoniek bij. Jens die me door Willingen gidst en een verwoed skiër is kan niet
nalaten, wat reclame te maken:‘dit is een uitstekend skigebied met
gegarandeerde sneeuw op nog geen 350 km van Brussel,’ zegt hij. Maar in de zomer kan je er ook terecht om
te wandelen. Eind augustus komen er jaarlijks 50.000 bezoekers tijdens de vier
wandeldagen. En al evenveel volk zakt af naar het Bike-Festival, het
grootste mountainbike-evenement in heel Duitsland.
 |
|
Een van de kleurrijke kamers in het residentiekasteel in Bad Arolsen.
|
nicht van koningin Beatrice woont nog in een vleugel van het residentiekasteel
in Bad Arolsen (1728). En de Nederlandse koningin Emma huwde Willem III in dit
paleis in 1879. Ik
glijd de pas geboende zalen door op enorme grijze wollen sloffen, ik wals als
het ware achter de gids aan, die jammergenoeg gewoon haar lesje opzegt. Niet
alleen Nederlandse koninginnen verbleven hier, de Duitse adel hield hier
geregeld feestjes. Het kasteel werd opgetrokken in barokstijl, volledig naar
het voorbeeld van Versailles. Ik zie er kamers in zowat elke kleur van de
regenboog, de muren lijken behangen met Amsterdamse wandtapijten en er is een
ontzettend indrukwekkende trap, die ik zwierig probeer af te dalen, wat met de
weinig elegante sloffen over mijn schoenen geen sinecure is. Toch
waan ik me even terug in sprookjesland.
verschillende departementen in Hessen:
Touristik: www.nordhessen.de/nl/index.html
Fuldatal: www.mittleres-fuldatal.nordhessen.de/de/index.html
tot en met vrijdag van 09.30 tot 17.30 uur).
Bad Wilhelmshöhe 4*: Erg mooi trendy hotel met wellness area, binnen-en
buitenzwembad in het Schlosspark in Kassel, vanaf 119€ www.schlosshotel-kassel.de
in Bad Soodener 3*: Gezellig ouderwets hotel, prachtig gelegen met een wellness centrum en
een binnenzwembad vanaf 53 €. www.soodener-hof.de
in Willingen 4*: klassiek mooi hotel vanaf 74 € p/p
Geef een reactie