SOMONTANO, ONBEKEND MAAR ZEKER NIET ONBEMIND

Spaanse wijnen, we zijn er gek op. Een kans om een voor ons onbekende wijnregio te ontdekken, laten we niet liggen. Het gebied waar we naartoe trekken, Somontano
vlakbij Aragon in het noorden van Spanje, is bovendien ontzettend mooi. Het is
een ideale plek voor oenotoerisme: lekker eten, historische dorpjes,
prachtige natuur en minder bekende, maar heerlijke wijnen die prijs na prijs wegkapen. Gooi daar nog
een pak enthousiaste Spaanse wijnboeren tegenaan en je weet waar je deze herfst
naartoe moet.

Alquazar in Sierra de Guara.

Fata morgana. Als ik het stadje Alquazar in de Sierra de Guara in het noorden van Aragon binnenrijd, moet ik even met mijn ogen knipperen. Het lijkt op een fata morgana. Het fort klampt zich letterlijk vast aan de rotsen, de huizen er rond lijken deel uit te maken van de okerachtige kliffen. Het vestingstadje is gebouwd in lokale zandsteen waardoor het volledig in de bergwand lijkt op te gaan. Het ontstond in de 12de eeuw en het voelt alsof ik terug naar die tijd word gekatapulteerd. Voor een paar dagen mag ik me inwoner nr. 301 noemen. Ik ga meteen ronddolen in de smalle straatjes en de mooie oude gevels met antieke deuren bewonderen. Niks is recht in dit stadje, waardoor het soms behoorlijk klimmen is.

In Alquazar liggen de huizen in een halve maan rond het voormalige fort.

De meeste huizen stammen uit de 16de eeuw en leunen broederlijk tegen mekaar aan. Ze liggen in een halve maan rond en onder de Collegiata, het vroegere fort. Het lijkt alsof de huizen gretig het licht opslokken, ze veranderen voortdurend van kleur. En als de avond valt en alles verlicht wordt is het 1001 nachtgehalte bijzonder groot. Het verwondert me dan ook niks dat dit een van de mooiste dorpjes van Spanje wordt genoemd. In 1982 werd het zelfs artistiek werelderfgoed en riep Unesco het hele dorp uit tot kunsthistorisch monument. Alquazar, omgeven door diepe kloven en hoge kliffen, is bovendien een perfecte uitvalbasis om te kanoën, maar ook hiken is hier een gegeerde bezigheid, de natuur is er overweldigend mooi. De Sierra de Guara vormt een soort magische grens tussen mens en natuur. Massatoerisme vind je hier niet. Al is het er in de zomer wel behoorlijk druk.

“Als de avond valt en de huizen rond het oude fort verlicht worden, is het 1001 nachtgehalte bijzonder groot.”

De bodems in Somontano zijn erg rotsig.

Viñas del Vero. Ik kom niet enkel de prachtige omgeving bewonderen, maar ook wijnen proeven. Somontano was lange tijd een wat achtergesteld gebied. Tot een stel jonge ondernemers de wijnindustrie een boost gaven in de jaren ’80. Ze zorgden voor een DO label en wat volgt is één groot succesverhaal. Je hebt hier bovendien de perfecte condities: koele winters, hete zomers en de wijngaarden liggen hoofdzakelijk op hellingen. Er wordt veel geëxperimenteerd wat maakt dat deze wijnen het ontzettend goed doen. De plaatselijke druivenrassen worden zonder veel poespas gemengd met internationale rassen en dat levert zowel rode als witte topwijnen op. De witte wijnen die ik proef gaan van licht, met de plaatselijke alcañon, macabeo en de garnacha blanca druiven, tot soms erg krachtige wijnen zoals hun chardonnay of gewürztraminer.

Garnacha tinta druif.

Ook voor de rode wijnen worden plaatselijke druiven gebruikt, zoals de moristel die heerlijke toetsen van framboos bevat en de steeds populairder wordende garnacha tinta. Maar ook hier worden ze gemengd met pakweg cabarnet sauvignon, merlot en pinot noir. Een ding is zeker, de wijnen uit het noordelijke Somontano en in het bijzonder Las Viñas del Vero behoren tot de top van de Spaanse wijnen, dankzij bijzonder innovatieve en creatieve wijnmakers. Ik bezoek de verschillende wijnhuizen van Viñas del Vero die een kwart van de 4400 ha wijngaarden bezitten in het Somontanogebied.

Er wordt niet alleen met plaatselijke druiven gewerkt.

Door de grote oppervlakte kunnen ze met totaal verschillende stijlen werken en zelfs met drie verschillende labels: Viñas del Vero, Secastilla en Blecua. Ze behalen de ene prijs na de andere. Hun gewürztraminer werd verkozen tot vrouwenwijn van het jaar en als vrouw proef ik meteen waarom. Hun chardonnay collectie rijft alle gouden medailles binnen. En als hun wijn bovendien wordt opgevoerd als belangrijke figurant (rol zonder tekst) in Julieta, een Almodovar film, dan kan het voor mij al helemaal niet meer stuk. Meteen een bewijs dat Almodovar een uitstekende smaak heeft.

“De wijnen uit Las Viñas del Vero behoren tot de top van de Spaanse wijnen, dankzij bijzonder innovatieve en creatieve wijnmakers.”

Secastilla bewaart bewust de natuurlijke look van zijn wijngaarden.

Secastilla. Na bodega Viñas del Vero trek ik naar de
wijngaarden van Secastilla. Viñas del Vero produceert bijna 6 miljoen flessen,
in Secastilla worden er jaarlijks slechts 50.000 afgeleverd. Het landschap
verandert drastisch en vermits de wijngaarden op terrassen liggen is het klimmen
geblazen. De eerste die ik bezoek lijkt op het eerste zicht vrij verwilderd.
Een natuurlijke look die ze bewust bewaard hebben. Toen ze de wijngaard
overnamen van een oude man en zijn vrouw Miranda, was hij totaal verwaarloosd.
Maar ze willen kost wat kost de sfeer van al die kleine wijngaarden van vroeger
bewaren. Ik zoek wat schaduw onder de vele olijf- en amandelbomen die tussen de
wijnranken staan.

Niks beter dan een degustatie midden in van de wijngaarden.

De ondergrond is rotsig. De stenen slaan de hitte van de
zomer op om die op het juiste moment tijdens de winter weer vrij te geven. De
wortels gaan heel diep water zoeken. Hoe meer moeite de wijnranken moeten doen
hoe beter de wijn. En dat kan ik meteen aan de lijve ondervinden tijdens een
degustatie middenin een van de grotere wijngaarden van Secastilla. De wijn die mij vooral aanspreekt is Miranda de Secastilla
Garnacha Blanca, gemaakt van witte garnacha druiven van oude wijnstokken o.a. op
de adembenemend mooie en de lichtjes verwilderde wijngaard die ik net
bezocht. Het is een buitenbeentje, een complete stijlbreuk met de andere wijnen
die ik hier proef.

De rode Miranda Secastilla is net zoals zijn witte tegenhanger heerlijk.

Die oude wijnranken produceren een hele intense en
karaktervolle wijn. Heel mineraal van smaak met toetsen van peer en appel. Ik
proef onmiddellijk dat hij op eik is gerijpt, al is het maar vier
maanden. Ik ben meteen verkocht en laat enkele flessen voor me opzij leggen samen met een fles rode Miranda, waarvan de bloemenaroma’s en toetsen van
rijpe bessen me terstond verleiden. De plaatselijke kazen en ham die erbij geserveerd worden temidden van de wijnranken zorgen voor een nog betere ervaring. Mijn smaakpapillen maken
kleine vreugdesprongetjes tijdens deze verwenkuur.

“Toen de wijngaard van Secastilla werd overgenomen was hij totaal verwaarloosd. Maar ze wilden kost wat kost de sfeer van al die kleine wijngaarden van vroeger bewaren.”

Het eigenaardige grijsblauwe water en de zandstenen bergen rond de Puente del Diabolo.

De Duivelsbrug. Na de Secastilla degustatie stop ik aan Puente del Diabolo
(de Duivelsbrug) in Olvena. De zandstenen rotsen steken grillig af tegen een
plots vrij bewolkte lucht. Maar net door dit gefilterde licht kan ik het
eigenaardig grijsblauw getinte water van de Esera rivier bewonderen. Nooit
eerder zo’n kleur gezien, het zou door de algen komen. Een prachtige plek waar
ik met open mond rondloop, al is dat niet zo praktisch, gezien het aantal
muggen dat er rondvliegt. Het contrast van deze canyon en de groene wijnranken
waar ik net vandaan kom, kan niet groter zijn.

“Door het gefilterde licht kan ik het eigenaardig grijsblauw getinte water van de Esera rivier bewonderen. Nooit eerder zo’n kleur gezien.”

Het knalgele wijnhuis in Italiaanse stijl van het label Blecua.

Blecua. Mijn bezoek aan het wijnhuis Blecua, waar de icoonwijn van
Viñas
del Vero wordt gemaakt, zal ik niet snel vergeten. Blecua opende zijn deuren slechts in 2000, in wijntermen dus een erg jong label. Het knalgele wijnhuis in Italiaanse
stijl valt erg op in de streek. De laatste dame die er gewoond heeft heette
Carlotta Blecua. Ze heeft nooit geweten dat er een wijn naar haar werd genoemd.
Er worden zomaar even 5 cepages gebruikt voor deze iconische wijn: cabernet
sauvignon, merlot, tempranilla, syrah en garnacha tinta. De wijn rijpt en
fermenteert in Franse eikenhouten vaten gedurende 20 tot 24 maanden. Voor deze
uitzonderlijk lekkere wijn, met aroma’s van chocolade en zelfs Cubaanse
sigaren, worden de 8 beste plekjes op de wijngaarden van Viñas del Vero gebruikt met uiteenlopende
microklimaten.

Zelfs de wijnkelders van Blecua zijn chique.

Alleen het beste van het beste is goed genoeg, zelfs de diameter van de druif is
belangrijk. Er worden maar 1000 flessen geproduceerd van deze exclusieve wijn. Ik
duik mee de kelder in en mag voor het eerst rechtstreeks van de vaten proeven.
Blecua maakt enkel rode wijn. Ik proef o.a. de Blecua van 2010 en die is
overheerlijk. Zwarte bessen, zoethout en
zelfs een toets van vijgen. Het prijskaartje is navenant: een fles kost algauw 70 euro. Al de wijnen die ik eerder proefde
gedurende mijn verblijf in deze unieke regio passeren opnieuw de revue tijdens
een heerlijke lunch in het Blecua wijnhuis. Rafael Abadia, de chef van Las
Torres in Huesca, die een ster op zijn naam heeft staan wil ons enkele typische Spaanse
specialiteiten laten proeven, maar volledig anders gepresenteerd en met een
ferme twist.

Chef Rafael Abadia schud heerlijke gerechten uit de mouw.

Ik heb gelukkig nog plaats in mijn koffer voor één wijntje, want nadat
ik hun Clarión Selección 2010 heb geproefd ben ik meteen
verkocht. Hij wordt gemaakt van de beste witte druivensoorten. Er zit een
anijstoets in, ik proef ook rijp fruit en ruik volop bloemenblaadjes. Maar ook
de andere wijnen zoals de Blecua van 2009, de rode Miranda die slechts 7,99
kost en heerlijk gepaird wordt aan een spagetti van gourgetten en de
Gewürztraminer Selección die ik geserveerd krijg zijn stuk voor stuk toppers. ’s Avonds proef ik nog enkele wijnen
uit het basisgamma van Viñas del Vero in La Bodega del Vero in het stadje Barbastro, een
middeleeuwse kelder waar vooral tapas worden geserveerd. Een uitstekend
adresje.

“Voor de uitzonderlijk wijn van Blecua worden de acht beste plekjes op de wijngaarden van Viñas del Vero gebruikt met uiteenlopende microklimaten.”

De ongerepte natuur van Sierra de Guara.

Sierra de Guara. De laatste dag ga ik hiken in de Sierra de Guara, ingeklemd
tussen een paar Pyreneese reuzen en de Ebrovallei Het landschap is subliem, de
hoogste kalkstenen berg ter wereld ligt hier, Montaña Perdido, 3314. Aan de Franse
kant, want ik zit hier vlakbij Frankrijk, is hij niet te zien/verloren, vandaar
de wat vreemde naam voor deze kolos. De locals noemen hem De Drie Zusters. Dit is het voorgebergte van de Pyreneeën, het is een nog
vrij onbekend klovengebied, alhoewel het het grootste is van de streek. Het robuuste landschap en vooral de rust zijn er opvallend. Ik neem
de Ruta de las Pasarelas en balanceer op smalle hangbruggetjes en over in de
rotsen verankerde wandelsteigers, die hoog boven het water uittorenen.

Een magische zonsopgang in Alquazar.

Maar de
rivier staat op dit moment zo goed als droog. Dus van kanoën of kajakken, dat hier bijzonder populair is, is er op dit moment geen sprake. In de verte zie ik nog een paar
besneeuwde toppen. De natuur ruikt naar tijm en rozemarijn. We plukken wilde
asperges. Een leuke hike die begint én eindigt in mijn favoriete dorpje Alquazar,
dat ik al gedurende een paar dagen ‘thuis’ mag noemen. Na de inspanning komt de
beloning. Ik rep me naar de plaatselijke bakker, la Panaderia O’ Forno en koop dé specialiteit van de
streek, Dobladillo de Alquezar, een gebakje met honing, amandelnoten en anijs,
een echte suikerbom. Maar die kan ik perfect gebruiken, want in dit bergstadje
rondlopen kost behoorlijk wat energie. Tot slot drink ik nog een heerlijk glas wijn op een
van de terrasjes, want daar draait tenslotte alles om in Somontano.

“Het robuuste landschap en vooral de rust zijn opvallend in Sierra de Guara.”