Indien in de ‘Slimste Mens ter Wereld’ de vraag zou gesteld worden ‘Wat weet je van Peer?’ zouden de meesten niet verder komen dan: stad in Limburg, bluesfestival en vakantiepark. Wij voegen daar gul aan toe: vat vol verhalen, relaxen, groen en lekker eten. Waarom we dat weten? Omdat we er een weekend naar toe trokken. Ons leitmotiv: genieten in het zog van Pieter Bruegel, de beroemde schilder die hier geboren werd.

Sint-Trudotoren, de ‘Reus der Kempen’.

Teuten en bokkenrijders. Brasserie Marktzicht in Peer doet zijn naam alle eer aan. Terwijl we lunchen op het terras kijken we uit op de driehoekige markt met het oude stadhuis aan de overkant, een muziekkiosk en een gietijzeren stadspomp uit 1845 met een gouden peer erop. We voelen meteen dat achter dit gezellig stadje een lange, bewogen geschiedenis schuilt. Nadat we hebben ingecheckt in Hotel de Boskar trekken we de stad in met een gids. ‘Wat willen jullie graag weten?’ vraagt ze. ‘Doe ons maar de hele rataplan.’ Ze slikt. ‘Volstaat ook de korte versie? Want we hebben maar één namiddag tijd.’ Over Peer valt dus duidelijk véél te vertellen. We staan bij de trots van de stad, het voormalige stadhuis uit 1637. ‘Het is het oudste stadhuis van heel Limburg,’ zegt onze gids. ‘In de loop der tijden was het o.a. een lakenhal, een vleeshuis, een rechtbank en een gevangenis, waarvan de schandpaal ervoor nog getuigt.’ Vandaag is dit gebouw in Maaslandse renaissancestijl met prachtige klokgevels een restaurant.

Het kleurrijke interieur van de Sint-Trudokerk.

Peer was een welvarende stad, maar kende ook downs. ‘De 18e eeuw was een donkere tijd voor de hele Noorderkempen. Mensen konden amper nog leven van de lokale opbrengsten. Het fenomeen teuten ontstond: mannen die te voet naar buitenlandse steden trokken om er hun koopwaar en diensten aan de man te brengen.’ Dat die teuten goed boerden merken we aan de statige neo-classicistische huizen die ze bouwden in de buurt van de markt. Een ander fenomeen dat in de 18e eeuw de kop opstak waren de Bokkenrijders, een roversbende die de hele Noorderkempen terroriseerde en waarrond een duivelse mythe ontstond die ze zelf handig uitbuitten. Hun lot was vaak minder fortuinlijk dan dat van de teuten, want velen eindigden aan de galg. Zoals Nolleke van Geleen, een beruchte bokkenrijderskapitein uit Bree die ooit een zelfportret achterliet in een huis bij de Markt en in 1789 in Kleine Brogel werd opgeknoopt.

De Mariaklok of pestklok is de oudste van Sint-Trudo.

De klokkenluiders van Sint-Trudo. Met onze stadsgids trekken we naar de Sint-Trudo kerk die gebouwd werd op een plek waar in de vroege middeleeuwen al een houten kerk stond. Aan de oostkant zien we nog duidelijk de restanten van een Romaanse kerk. De Sint-Trudo werd op het eind van de 19e eeuw verbouwd in baksteengotiek en kreeg een laatste renovatiebeurt in 2005. Binnenin de kleurrijke kerk zien we kunstwerken uit de laatste 5 eeuwen en een prachtig houten plafond. Maar dé blikvanger van Sint-Trudo is de 15e eeuwse vestingstoren – de Reus der Kempen – die ooit deel uit maakte van de stadsomwalling. Het was een plek waar de bevolking op woelige momenten kon schuilen. ‘Klaar om 281 trappen te beklimmen?’ We trekken de toren in, onze eerste halte is het orgel waar een jonge organist de ziel uit z’n lijf repeteert. De klank die uit  de 1600 pijpen galmt is indrukwekkend.

Hoogwaardige replica’s op ware grootte in het Peers Bruegelmuseum.

Een verdieping hoger valt een lang klokzeel uit het plafond. Of we even de klok mogen luiden? ‘Goed, maar één keer dan.’ We trekken enkele keren fors aan het koord tot de klok begint te luiden, niet één…maar vier keer. ‘Dat mag ik morgen weer gaan uitleggen,’ lacht onze gids. Nog een verdieping hoger zien we de bewuste klok hangen, de 1500 kg. zware, mooi gedecoreerde Mariaklok. Ook wel de pestklok genoemd, volgens onze gids. Op de één na hoogste verdieping staat de stadsbeiaard, met 64 klokken en een gewicht van meer dan 17 ton een van de grootste ter wereld. Helemaal boven hebben we een magnifiek uitzicht over Peer en de wijde omgeving. Op de vloer liggen duizenden dode muggen. ‘Ze worden aangetrokken door de toren,’ zegt onze gids. ‘In 1865 hing er een enorme ‘rookwolk’ rond de toren. Toen de Perenaars met man en macht gingen blussen ontdekten ze dat de rookwolk … een gigantische muggenzwerm was. Sindsdien worden ze spottend ‘muggenblussers’ genoemd.’

Peer by night: ‘t Oud Stadthuys en de 19e eeuwse muziekkiosk.

Peer by night. ‘s Avonds trekken we opnieuw naar ‘t Oud Stadthuys, maar dit keer via de ondergrondse gang die ons hotel met het restaurant verbindt. In het cosy moderne interieur steken we een verse zalmcarpaccio met dille en kruidensla achter de kiezen, als hoofdgerecht een op vel gebakken zeebaars met groentjes op z’n zuiders. De crème brûlée achteraf is zoals hij hoort te zijn en de ideale afsluiter. Ook de beleving in dit unieke decor is top, al hadden de twee flatscreens met reclameboodschappen aan de muur voor ons niet echt gehoeven. Na het heerlijke diner wandelen we nog even over de Markt waar het sfeervol verlichte stadhuis ook ‘s nachts alle aandacht trekt. Bij een café probeert een klant ons naar binnen te lokken. ‘Welkom in het beste café van Peer,’ roept hij ons toe. ‘Een andere keer graag.’ Want wij willen liever nog wat genieten van onze leuke hotelkamer in De Boskar.

Het Bruegelmuseum, startpunt van een mooie fietsroute.

Fietsen met Bruegel. Zondagmorgen schijnt de zon volop, een meer dan perfecte timing voor onze geplande fietstocht. Onze huurfietsen halen we op bij de toeristische dienst van Peer, vlak naast het hotel, samen met een plan van de Bruegel-fietsroute. Eén vraag die ons bezighoudt: wat is Bruegels link met Peer? Het antwoord krijgen we op de eerste halte van onze route: het Bruegelmuseum. Met een audiogids wandelen we er langs 40 replica’s op ware grootte en krijgen tekst en uitleg bij elk werk. De meeste van Bruegels werken zagen we al in musea en tentoonstellingen over heel de wereld, maar het Peers museum is alvast een leuke opfrissing. Een korte film vertelt het verhaal van onze beroemde maar erg mysterieuze schilder die meer dan waarschijnlijk geboren werd in Grote Brogel, een deelgemeente van Peer. Volgens de volksoverlevering zag hij het daglicht in het Ooievaarsnest, een oude hoeve die in woeligere tijden nog dienst deed als een gevangenis voor de bokkenrijders.

Bruegel fietsroute: replica’s van de schilder met verwijzingen naar het Peerse landschap.

Bruegelfietsroute: relax peddelen door het groene Peerse landschap.

Nog in Hoksem rijden we door een 4 km lange groene tunnel, een oude spoorwegbedding, het enige stukje autoloze fietspad van de route. We bezoeken de Torenhoeve, een mooie oude vierkantshoeve met oude toren die ooit nog dienst deed als uitkijkpost. We peddelen relax verder en genieten van alle details in het landschap dat complete rust uitstraalt. Af en toe passeren we andere fietsers die ons hartelijk groeten. Want mooi weer maakt een mens nu eenmaal goed gezind. Koeien, maar vooral veel paarden lijken de enige bewoners van dit groene land. Plots staan we met onze neus tegen een echte F 16, dit moet Kleine Brogel zijn. Als we enkele kilometers verder terug in Peer staan, tikt onze teller 45 km af.

Restaurant Fleurie: heerlijk tafelen in een trendy, stijlvol decor.