De roze stad, het
verloren paradijs, the forbidden city, het aantal bijnamen voor Petra is zowat recht evenredig
met de grandeur die deze fabelachtige  site uitstraalt. Wij zijn er voor de tweede keer en toch
is de magie minstens even groot als de eerste maal. De siq voelt vertrouwd aan,
het beeld van de schatkamer dat als een fata morgana opdoemt aan het einde van
deze lange kloof, maakt nog steeds evenveel indruk. Het is dan ook niet voor
niks dat Petra op Unesco’s werelderfgoedlijst én op die van de zeven nieuwe wereldwonderen belandde. Petra revisited.

Koetsen rijden ons voorbij in de Siq.

De Siq.

Hier en daar zien we nog nissen waarin hun godenbeelden stonden. Oorspronkelijk hadden de Nabateeërs die zich hier meer dan 2000 jaar geleden settelden enkel stelae, gegraveerde stenen blokken, die hun goden voorstelden. Pas toen de Grieken en Romeinen invloed kregen werden ze menselijker afgebeeld en werd Dushara, god van de bergen, hun Zeus. De
Siq is voor ons een van de highlights in Petra. Als de zon binnenvalt
verandert alles in een rode zee. De natuur blijkt een begaafd kunstenaar. De erosie sculpteerde hier grillige figuren waarin we dierenfiguren herkennen: een enorme olifantenkop, een vis.  Lé moment suprème is wanneer we op het einde van de kloof door een smalle spleet Al-Khazneh (the treasury) zien opdoemen. Het blijft een open mond moment. Wat een ongelofelijke pracht.

Het transportmiddel bij uitstek in Petra: de ezel.

Getalenteerde ingenieurs. De Nabateeërs, Arabische nomaden, begroeven hun doden in de rotswanden. Ze waren meester-steenhouwers, maar ze leefden oorspronkelijk in tenten. Pas later
vestigden ze zich in steden. Omdat Petra een belangrijk knooppunt was op de
voormalige kruiden- én zijderoute, werd het al heel snel een welvarende stad.
De vele kamelen karavaans hielden er halt en betaalden tol, veel tol. Ook de bevolking verdiende
een aardige centje bij, zij kenden als nomaden de woestijn als hun broekzak en gidsten de karavaans er via de nodige waterbronnen veilig door. En uiteraard
deden ze dat niet voor niks. Petra
werd schatrijk en dat merken we aan de schitterende bouwwerken waarvan er nog heel veel onder het zand verborgen liggen. We kunnen vandaag slechts 25% van de architecturale pracht van deze fabelachtige stad bewonderen.

De Nabateeërs waren een getalenteerd volk.

Er is weinig geweten over de Nabateeërs omdat hun
geschriften, vaak in zandsteen gegrift, door erosie werden weggewist. Zeker is dat ze de plek Raqmu noemden en dat ze er leefden van 312 voor Chr tot in de 6de eeuw na Chr, wanneer na een grote aardbeving de stad verweesd achter bleef. Daarna verplaatste de handelsroute zich naar
de zee. Toch hebben we geen geschriften nodig om te weten dat de Nabateeërs grote architecten waren én getalenteerde ingenieurs. In de Siq bv. liggen nog intacte kanalen die in gleuven langs de rotswanden de stad van water voorzagen en dat al in de 2e eeuw voor Christus. Grote tunnels vingen het overtollige water op. Ze waren daarmee erg op hun tijd vooruit. Dat ze ook toparchitecten waren bewijzen de prachtige tempels en graftomben die na
meer dan 2000 jaar nog steeds overeind staan.

The Treasury.

Een schatkamer (zonder schat). Dat we vandaag deze magische site kunnen bezoeken hebben we te danken aan de Zwitser Ludwig Burckhardt die Petra ontdekte in 1812. Twaalf eeuwen eerder werd ze grondig verwoest door een van de hevigste aardbevingen die ze hier ooit gekend hebben. Overstromingen – jawel in de woestijn – zorgden ervoor dat de Siq dichtslibde en Petra effectief een lost city werd. Lang wist niemand nog van het bestaan af van dit wonder in de woestijn. Wij proberen ons voor te stellen wat Burckhardt moet gevoeld hebben toen hij met zijn petit comité plots voor the treasury stond. Een overweldigend moment, dat hij kort daarna deelde met de hele wereld.

Street of Facades, een zand-o-strade voor kamelen en ezels.

Over de treasury is er weinig gekend, behalve dat ze 85 jaar v. Chr. uit één rots gehouwen werd. De
facade is maar liefst  40m hoog en 25m
breed. We zien veel Grieks-Romeinse invloeden. In het midden merken we
de godin Isis op en het zijn Korinthische zuilen die de voorkant stutten.
De naam schatkamer (treasury) heeft trouwens niks te maken met de echte functie van deze
magische plek. Het is gebaseerd op een legende. Een farao zou er een schat
bewaard hebben in een urn in de nok. Zowat elke Bedouin die de site
betrad lostte minstens één schot op de urn in de hoop het goud over hem heen te
krijgen. Van de urn blijft niet veel meer over, maar goud werd er nooit
gevonden. De schatkamer bleek het mausoleum van koning Aretas. In 2004
werden er nog drie koninklijke graven ontdekt onder de treasury. Alle decoraties op de facade verwijzen naar de dood, dus het
was ook geen tempel zoals lang werd gedacht.

Een metropool in de woestijn. Het voelt alsof we door een filmdecor wandelen. Het verbaast dan ook niks dat de grillige bergen rondom en de site zelf het decor waren van enkele films waaronder het iconische Indiana Jones and the last Crusade. Vanaf de treasury volgen we de Street of Facades, een soort zand-o-strade voor kamelen en ezels die naar het dal leidt. De bedrijvigheid van weleer komt er (een beetje) terug tot leven, want in haar hoogdagen leefden hier 30.000 mensen. Petra was toen een bloeiende metropool middenin de woestijn. Bedoeïenen op kamelen en ezels rijden er op en af, langs de kant van de weg zien we kleine kraampjes met handy crafts en zandkunstenaars, houten bars met terrasjes én wifi en af en toe een eenzame muzikant.

De indrukwekkende koningsgraven. Dit is de urn-tombe.

Links in de vallei
zien we het amphitheater en rechts de indrukwekkende koningsgraven.
De kleuren van de rotsen zijn zo onwaarschijnlijk mooi dat het lijkt alsof ze
zorgvuldig op het palet van een groot schilder zijn  gemengd. Het theater is in Grieks-Romeinse stijl en dateert van de
tijd toen Petra een stedelijk karakter kreeg, op het einde van de eerste eeuw. Er was plaats voor 6000 toeschouwers en werd zowel
voor sport als theater tot zelfs religieuze ceremonieën gebruikt. Maar voor ons zijn de
indrukwekkende koningsgraven aan de overkant: de urn-, silk-, Corinthian- en Palace tomb het hoogtepunt. Een volledig gesculpteerde rotswand van enkele honderden meters lang. Een laan met zuilen leidt naar het enige geïsoleerde gebouw dat overeind bleef: Qasr al Bint, of ‘het paleis van de farao’s dochter’. In de fundering van het gebouw werden houten balken aangebracht waardoor
het ‘elastischer’ werd en het de aardbevingen min of meer kon doorstaan. Ondanks de naam, ‘paleis van de farao’s dochter’, was het een Dushara tempel. Pal ervoor zien we nog het altaar waarop geofferd werd.

De tocht met ezels naar de Monastery is best spectaculair.

‘1000’ trappen op, en weer af. Qasr al Bint ligt in het vallei-bekken waar Petra lijkt dood te lopen. Maar hier is niks wat het lijkt. Bij het bekken vertrekt de ‘Weg van de 1000 trappen,’ die recht naar Ad Deir (the Monastery) leidt, na de Treasury de grootste hit op de site. We doen de tocht bergop met ezels, een onderneming die veel spectaculairder is dan we dachten. De trappen  zijn na 20 eeuwen behoorlijk afgevlakt en de ezels lopen het liefst op de rand…van de afgrond. Boven hebben we aan de ene kant een waanzinnig mooi uitzicht op de vallei en aan de andere kant zien we de majestueuze Monastery. Ondanks z’n naam was het geen klooster, maar vermoedelijk het mausoleum van koning Obodas I.

De monastery.

Net als bij de Treasury is de 50m. hoge gevel een bas-reliëf dat uit een massieve rots werd gehouwen. De gelijkenis tussen de twee monumenten is dan ook heel treffend. Pal erover drinken we cardamon-koffie in een bedoeïenen-café in een holle rots waar we de monastery op ons gemak kunnen bewonderen. De plek heeft een ver-weg-van-de-wereld-gehalte en straalt enorme rust uit. De terugweg naar beneden doen we te voet waarna we op krachten komen op het terras van The Basin, het enige restaurant in Petra. Voor een equivalent van amper 20 euro genieten we er van een lekker buffet dat we doorspoelen met limonana, een ijskoude mix van limoensap, munt en suiker, een van de beste dorstlessers in heel de Arabische wereld.

Een musicerende Bdul Bedouin.

De verloren stad. Na de ontdekking in 1812 werd Petra opnieuw
bewoond door de Bdul bedouïnen. Zij leefden net als de Nabateeërs in tenten, maar ook in de rotsen.
Noch de Nabateeërs, noch de telgen van dit
nomadenvolk hadden er een probleem mee om tussen hun doden te wonen, want veel
van de rotswoningen waren vroeger graven. Toen Petra in 1985 werelderfgoed
werd, leefden er nog steeds mensen in de grotten. De vader van onze gids was een van die troglodieten. Er was zelfs een school op de site waar hij in
de jaren ’70 de eerste leraar was. De bewoners van de beroemde historische site moesten in ’85 verkassen naar het dorp Umm Sayhoun. Ter
compensatie mogen ze souvenirs verkopen op de site, toeristen
gidsen en hun kamelen en ezeltjes inzetten, die ze als 4 feet drive en als airconditioned taxi aan de man brengen, ideaal voor mensen die Petra vanuit een
ander perspectief willen verkennen.

Little Petra.

Petra’s kleine zusje. Little Petra, het kleine zusje van Petra, wordt vaak vergeten.
Nochtans loont deze plek, waar de kamelen karavaans een tijdelijk onderkomen vonden, echt de moeite.
De slaapplaatsen van de dieren waren uiteraard heel basic, de slaapplaats van de kamelen drivers, een grote ruimte in de rotsen, was in tegenstelling tot de rest mooi gedecoreerd. Volgens
onze gids stond het plafond vol bloemen en naakte vrouwen. De fresco’s zijn vergelijkbaar met de pin-up’s in de cabine van truckers nu. Zo hadden ze iets om zich aan te vergapen als ze hier
bleven overnachten. Maar zo’n 30 jaar geleden hebben enkele heethoofden de eeuwenoude
tekeningen proberen weg te kappen. Gelukkig zijn ze er niet helemaal in
geslaagd. Wat ervan overblijft is nu beschermd met een groot hek. ‘Gelukkig is
dat soort extremisme al lang verleden tijd,’ lacht de gids.

Petra off the beaten track, voor doorzetters.

Off the beaten track. De volgende dag vertrekken we al vroeg om Petra vanuit vogelperspectief te ontdekken, langs de Madras trail. We rijden met een jeep
tot aan een bedoeïen cafeetje waar we thee drinken in een onbeschrijfelijk mooi berglandschap. Van hieruit beginnen we aan een
adembenemende hike over een pad dat na korte tijd nog amper te zien is. De kleur
van de rotsen verandert voortdurend, af en toe lijken ze in vuur en vlam te staan. Een local die als een berggeit van rots naar rots springt gidst ons door dit grillige labyrinth. Het hoogtepunt, letterlijk en figuurlijk, volgt wanneer we de schatkamer vanop een uitstekende rots van bovenuit kunnen bewonderen. Hoogtevrees kan je hier maar beter niet hebben. Het pad loopt verder naar
een veel minder toeristisch deel van Petra waar we een paar prachtige graven zien.

De treasury van bovenuit: je kan maar beter geen hoogtevrees hebben.

Het graf van de soldaat geeft volgens onze gids een goed inzicht in de Nabateese architectuur, want het graf werd betreden via een binnenplein dat omringd was door gebouwen van twee
verdiepingen hoog. Pilaren omsluiten drie nissen waarvan de middelste het beeld draagt van de soldaat in kwestie. Er tegenover ligt het Triclinium uit dezelfde periode, een van
de weinige dodenruimtes in Petra waar gebeeldhouwde architecturale elementen te
zien zijn. Maar wat ons vooral opvalt zijn de verschillende kleuren van de stenen die doen denken aan een abstract kunstwerk. Oorspronkelijk was de hele
ruimte met kleurrijk stucco bezet, maar de natuurlijke kleurschakeringen van de rotsen zijn minstens even mooi. Een wilde kat volgt ons en kijkt met prachtige lichtgroene ogen toe hoe we de trappen afdalen, die net als het Triclinium lijken ingekleurd door een talentvol kunstschilder.

Garden Palace.

Hyperkynetische
ezeltjes. We volgen een deel van Wadi al Faresa, het paardenpad, dat gebruikt werd voor processies. Het leidt ons naar de leeuwenfontein,
gebouwd 200 jaar voor Chr. Van het leeuwenhoofd waaruit ooit water gutste, blijft zo goed als niks over. Het water kwam van de
Ain Braq bron en werd  via een ingenieus
systeem de stad in geleid. Hogerop zien we nog overblijfselen van een altaar
waar rituelen werden uitgevoerd om de goden te bedanken voor al dat water dat
voor de Nabateeërs heilig was. Een van de mooiste
bouwwerken is de Garden Temple. Een strak kunstwerk, dat extra tot zijn recht
komt tussen de grillige rotsen. Het renaissance graf 
gebouwd in de 1e eeuw v Chr. is een van de laatste
bouwwerken op onze afdaling naar het meer toeristische
Petra. Het heeft een heel elegante facade. Drie urnen worden gestut door
pilaren. In 2003 werden hier nog 14 graven ontdekt. Hoewel de meeste leeggeroofd waren, werden er toch nog potten en muntstukken gevonden. Een paar berggeiten spurten in een drafje langs de polychrome rotsen  naar beneden. Verder zien we niemand, weinig toeristen nemen deze trail, waardoor we nog intenser kunnen genieten van al
die authentieke schoonheid.

PETRA PRAKTISCH: