Landscapes of the Geniuses: dwars door Catalaanse landschappen die beroemde kunstenaars als Picasso, Gaudi, Miró en Pau Casals inspireerden. Wij trekken van El Vendrell via Reus naar Mont-roig del Camp in de voetsporen van vier geniale geesten. Onze tweede halte is het mooie stadje Horta de Sant Joan, Picasso’s ‘Verloren Paradijs’.
Herstelverlof met een staartje. De garçon van Café Grau serveert al fluitend onze koffies aan een tafeltje op Plaça de Catalunya. De zon schijnt volop, het leven in Horta de Sant Joan komt langzaam op gang. In de muur van het oude waterbassin aan de overkant is een basreliëf gebeiteld, geïnspireerd op Picasso’s ‘La Bassa d’Horta’. Voor dit kubistisch werk uit 1909 stond het oude bassin zelf model. ‘Het origineel hangt in het MoMA in New York,’ zegt Philippe, een expat die lang geleden België verruilde voor Catalonië en ons op sleeptouw neemt door het dorp waaraan hij intussen helemaal verknocht is. Het thema: Pablo Picasso, een naam die aan Horta kleeft als een stevige maretak. Picasso’s gevleugelde woorden ‘Tot el que sé ho he après Horta’ (Alles wat ik weet heb ik in Horta geleerd) zinderen hier nog luid na.
Picasso mag dan een diepe indruk op Horta hebben nagelaten, Horta met z’n indrukwekkende landschappen maakten minstens een even grote indruk op hem. ‘Picasso was zestien toen hij hier in 1898 de eerste keer kwam aanwaaien,’ zegt Philippe. ‘Hij kwam hier herstellen van roodvonk en z’n vriend en studiegenoot Manuel Pallarès stelde voor dat in zijn Horta te doen.’ Hoewel Picasso er slechts enkele weken zou blijven, bleef hij uiteindelijk bijna 9 maanden. Samen met Manuel trok hij de ongerepte natuur van Els Ports in. Ze bleven soms dagenlang weg, leerden overlevingstechnieken en schilderden zowat alles wat hen inspireerde. Zoals de majestueuze Roques de Benet, de rotsen die het stadje domineren, op een burcht lijken en erg toepasselijk tot El Castell werden omgedoopt.
In de voetsporen van een genie. Picasso zat in een creatieve crisis toen hij in 1909 terug naar Horta kwam, samen met zijn excentrieke vriendin Fernande Olivier. ‘Het ongetrouwde koppel veroorzaakte nogal wat opschudding in het katholieke en conservatieve dorp omdat ze in zonde samenleefden. Het stel stak daar graag de draak mee, door o.a. ostentatief op hun balkon te verschijnen, volgens Philippe. We trekken door de smalle straatjes van het middeleeuwse Horta, tot op Plaça de l’Església. De Picasso’s woonden er in Hostal del Trompet, naast het renaissance stadhuis. Tobias Membrado, de dorpsbakker, betrok in hetzelfde huis de zolderverdieping, waar Picasso een geïmproviseerd atelier had. In Horta vond hij zijn muzen terug, schilderde er meer dan 30 werken en vond er en passant het kubisme uit. Tobias vond die vreemde vormen maar niks. Picasso zou er volgens hem nooit een peseta rijker van worden.
Op wandelafstand van het stadhuis ligt het Picasso Center in het voormalige hospitaal waar de meester z’n roodvonk liet behandelen. Alleen al het uitzicht over de daken van Horta op de Roques de Benet is een bezoek aan dit kleine museum waard. Op drie verdiepingen wordt er gefocust op Picasso’s band met Horta in de twee periodes dat hij hier verbleef. Er hangen geen originele schilderijen, wel meer dan 200 facsimiles van werken die Picasso in Horta schilderde of ernaar refereren. Een ingelijst biljet van 1000 peseta’s vertelt het verhaal van Fernande die er provocatief de lokale winkeliers mee probeerde te betalen. De meeste dorpelingen hadden nog nooit zo’n biljet gezien, laat staan dat ze het konden wisselen. Ook het feit dat ze ‘s nachts domino speelde op café en uiterst extravagante kledij droeg, deed de Parijse grif over de puriteinse tongen gaan.
Inspirerende landschappen. Het stadje Horta de Sant Joan symboliseerde Picasso’s Verloren Paradijs, zei z’n biograaf ooit. Toen Picasso in juni 1898 voor de eerste maal in Horta was, had hij enkel nog maar in steden geleefd. Geen wonder dus dat de ruige natuur van Els Ports hem meteen compleet overdonderde. We trekken naar een van de eerste plekken die Picasso in Horta bezocht én op doek zette: het Sant Salvadorklooster bij de Santa Barbaraberg. Op weg er naartoe zien we een metalen lijst die ongeveer de plek markeert waar Picasso het klooster schilderde. In 1909 maakte hij er een tweede, dit keer kubistische versie van: ‘Landscape Horta d’Ebre’.
We wandelen het verlaten klooster binnen langs een enorme stenen trap. ‘Het werd gebouwd tussen de 12e en de 17e eeuw en werd bewoond door een belangrijke orde van de Franciscanen,’ zegt Philippe. De architectuur is dus een mix van verschillende stijlen. De 13e eeuwse kerk, het hoofdgebouw, werd door de Tempeliers gebouwd. Het valt ons meteen op hoe goed het klooster bewaard bleef. Ook het mooie Romaanse claustrum is in quasi perfecte staat. De belangrijkste bewoner van het klooster was de mirakel verrichtende Pater Salvador, bekend als Sant Salvador de Horta, die er in de 16e eeuw 12 jaar lang woonde. Hoewel het klooster uiteindelijk naar hem is genoemd, heette het oorspronkelijk Mare de Déu dels Àngels. Vandaag is het een belangrijke bedevaartsplaats die jaarlijks nog vele pelgrims lokt.
Voor we Horta de Sant Joan verlaten wil Philippe ons nog perse iets laten zien. Net buiten het dorp langs de weg naar Bot parkeren we de wagen en wandelen we naar Lo Parot, de oudste olijfboom van Catalonië.Indrukwekkend is wel het minste wat je kan zeggen van dit natuurmonument, dat volgens de dorpelingen 2000 jaar oud zou zijn. De boom heeft een omtrek van meer dan 15m, is 8m hoog en geeft nog steeds olijven. Picasso heeft hem ongetwijfeld gekend. Nog veel indrukwekkender is het uitzicht op het immense natuurpark Els Ports: ongerepte natuur zover het oog reikt. Dat Picasso Horta z’n Verloren Paradijs noemde en hier veel langer bleef dan ooit de bedoeling was, verbaast ons dan ook niks.
“Dat Picasso Horta z’n Verloren Paradijs noemde en er veel langer bleef dan ooit de bedoeling was, verbaast ons niks.”
© TEKST: W. GLADINES – FOTO’S: M. THYS & W. GLADINES 2019
HORTA DE SANT JOAN PRAKTISCH:
Vervoer: Wij vlogen van Brussel naar Barcelona met de Spaanse low cost maatschappij Vueling. Meer dan 155 bestemmingen. Meermaals per dag wordt er vanuit Brussel naar Barcelona en terug gevlogen. Meer info: www.vueling.com/nl – Vanuit Barcelona reden we verder met een comfortabele huurauto van autoverhuurbedrijf Sixt.
Overnachten: Wij genoten van een fantastisch verblijf in Hotel Les Capçades in Horta, net buiten het centrum van het dorp, middenin de natuur. Het hotel ziet eruit als een prachtige villa en heeft 13 mooi ingerichte kamers allemaal met terras en een magnifiek uitzicht op Horta of de Santa Barbaraberg. Een binnenzwembad, leeskamer, gratis wifi, relax terras, een grote tuin en een uitstekend restaurant waar enkel met verse, seizoengebonden ingrediënten wordt gewerkt. Ook het ontbijt is heerlijk en bijzonder uitgebreid. Kamers vanaf 145 euro per nacht.
Eten: Een topadresje in Horta is restaurant Miralles van het gelijknamige hotel. In een uitgesproken klassiek decor eet je uitsluitend gerechten die bereid zijn met verse lokale producten. Ze gebruiken hun eigen olijfolie, fris water uit de bergen en lamsvlees van lokale herders. Op de wijnkaart staan overwegend wijnen uit de regio. Een aanrader.
Geef een reactie